Δέλτα του Έβρου / The Evros delta
(40.765405, 26.058280)
Evros Delta is an important wetland on a national, European and international level. For many years it is a Protected Area, as it has a big value for wildlife and humanity.
In Evros Delta hundreds of thousands of birds find shelter and food all year round, while it constitutes a very important natural resource for the local community, because of his value for fishing, stock breeding, agriculture, climate, flood protection, education, recreation, science.
Ίσως θα έχετε παρατηρήσει σε άλλα μας αφιερώματα, την αγάπη μας για τους υδάτινους δρόμους , τις γραμμές των οριζόντων, για τη γλυκιά μελαγχολία και την ανίκητη γοητεία που αποπνέουν οι υδάτινοι καθρέφτες των νερών. Εκεί που γίνονται ένα με τον ουρανό και τη γη.
Βέβαια το δέλτα του Έβρου δεν μας "έκλεισε το μάτι" μόνο γι΄ αυτό. Είναι η εσχατιά, το σύνορο, η θητεία, η απειλή "θα σε στείλω στον Έβρο" , οι γείτονες, τα περάσματα της απελπισίας , οι πλάβες, τα πουλιά και οι άνθρωποι. Και κάτι ακόμα. Το Δέλτα του Έβρου είναι ένας από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους που έχουμε στον τόπο μας και προστατευόμενος (;) από τη Συνθήκη Ραμσάρ.
Οι περιγραφές που είχαμε ακούσει και διαβάσει αφορούσαν την καλοκαιρινή περίοδο. Σκεφτήκαμε όμως ότι θα ήταν πρόκληση το “ταξίδι” στην περιοχή Γενάρη μήνα.
Όταν ήλθαμε σε τηλεφωνική επαφή με το Δήμο Φερών, μας απέτρεψαν να πάμε, γιατί οι συνθήκες ήταν αρκετά δύσκολες λόγω του κρύου. Εμείς επιμέναμε όμως και έτσι ο αντιδήμαρχος μας συνέστησε να είμαστε προσεκτικοί και προετοιμασμένοι μιας και η περιήγηση θα ήταν και χερσαία αλλά και μέσα στο ποτάμι. Μπορούσε κανείς να διαλέξει. Το ένα, το άλλο η και τα δύο. Και τα δύο είπαμε και ξεκίνησε το ταξίδι για την εσχατιά της Ελλάδας. Από το κλεινόν άστυ η απόσταση είναι κοντά στα 800Km. Αν βάλεις και το Ορμένιο στο κάδρο φτάνεις στα 950Km. Τότε δεν υπήρχε "ΕΓΝΑΤΙΑ". Ψάξαμε για κατάλυμα στην Αλεξανδρούπολη μετά από 9h στο δρόμο.
Την επόμενη ημέρα νωρίς το πρωί συναντήσαμε στο Μοναστηράκι τον οδηγό και βαρκάρη που μας συνέστησε ο αντιδήμαρχος των Φερών. Το Γιώργο Τσακιρίδη.
-" Τι αυτοκίνητο έχετε;" μας ρώτησε
- "Αυτό" του είπαμε και του δείξαμε το VITARA.
- "Ωραία γιατί έχει λασποτόπια και αναχώματα και δεν πάει ότι να ΄ναι" μας αποκρίθηκε.
- "Τα ρούχα σας είναι ζεστά;" δεύτερη ερώτηση.
- "Ναι" (έτσι λέμε δηλαδή)
Η διαδικασία έκδοσης αδειών και για τους τρεις μας δεν κράτησε πολύ και σύντομα βρεθήκαμε μέσα σε φυλάκια ελέγχου, περίπολα, υπερυψωμένες σκοπιές, κανάλια υδάτινα, παρυδάτια βλάστηση με Φράξους, Σκλήθρα και Αρμύρες. Και τι άλλο; πουλιά. Ατέλειωτα πουλιά, που επέπλεαν, που πέταγαν η κούρνιαζαν χωρίς να ενοχλούνται από την παρουσία μας. Η φωτογράφιση δεν επιτρέπεται, η περιοχή είναι αρκετά φορτισμένη στρατιωτικά και έτσι οι εικόνες φωλιάζουν μόνο στη καρδιά μας και όχι στο film (τότε) της μηχανής. Λιμνοθάλασσα Δράνα, Μονολίμνη, Βουλγαρούδα και Αβγανών. Δυτικός βραχίων (Παλιομαρίτσα), Κάλαβος, αντλιοστάσια και Δασικό οίκημα.
Όσο η πορεία μας πήγαινε ανατολικότερα και νότια τόσο το τοπίο άλλαζε. Η βλάστηση χαμήλωνε και έδινε τη θέση της σε υγρολίβαδα, καλλιεργήσιμες εκτάσεις, καλαμιώνες, αμμοθίνες, αλμυρόβαλτους και λιμνοθάλασσες. Κύκνοι, φλαμίνγκο, παπιά, φαλαρίδες, κορμοράνοι, πελεκάνοι, θαλασσαετοί μας συντρόφευαν μέχρι να φτάσουμε στη βάρκα. Σμήνη ολόκληρα από υδρόβια πουλιά μεταναστεύουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα από τις βόρειες περιοχές της κεντροανατολικής Ευρώπης σε αυτό εδώ το καταφύγιο. Όταν απομακρυνθήκαμε από τα σημεία της απαγόρευσης και πλησιάζαμε στο Δασικό οίκημα που ήταν δεμένη η βάρκα, το κλείστρο της μηχανής πήρε μπροστά.
Βγήκαμε από το αυτοκίνητο μετά από περίπου μία ώρα περιήγησης. Η θερμοκρασία κοντά στο -5°. Η ακροποταμιά παγωμένη. Φορέσαμε ό,τι είχαμε και δεν είχαμε. Με τα κουπιά σπάσαμε το πάγο να ξεκολλήσει η πλάβα. Σειρά έχει η Yamaha. Πρέπει να πήρε με τις διακόσιες. Μην σκεφτείτε σωσίβια και λοιπά σωστικά μέσα. Εξάλλου και να είχε θα ήταν αδύνατο να μας χωρέσουν από τον όγκο των ρούχων που φορούσαμε. Τα “καμένα” χέρια του Τσακιρίδη από τις παγωνιές και την “καλοπέραση” της ζωής στο ποτάμι τσέκαραν επανειλημμένα τη λειτουργία του κινητού του. Πήρε στο σπίτι του. Μόλις κινήθηκε η βάρκα στο νερό, μας είπε ότι επισκέπτες πρώτη φορά βάζει χειμώνα στο ποτάμι. Ανησυχούσε αν θα πάνε όλα καλά. Μας ρώτησε τι θέλουμε να δούμε. Όλα του λέμε, και άρχισε το ταξίδι σε έναν άλλο κόσμο. Σ΄ένα κόσμο "μυστήριο, σαν τοπίο του βυθού.
Το μόνο που μας ενοχλούσε ήταν ο θόρυβος της μηχανής. Δεν πειράζει είπαμε μέσα μας και κάποια στιγμή που έσβησε η YAMAHA στην "ευθυγράμμιση", μας "τρόμαξε" ο ήχος της σιωπής. Δεν ξέρω τι ήταν αυτό που τον έκανε και μας πήγε σε μέρη που δεν πάνε όλοι. Ίσως το ότι δύο βαρεμένοι “χαμουμτζήδες” βρέθηκαν εκεί “με το ματάκι παιχνιδιάρικο και το κεφάλι πάνω στον πάγκο του χασάπη”. Ίσως για το δικό του “κομμάτι” να μας πείσει για την άλλη Ελλάδα της εσχατιάς και των συνόρων, για το περισσό σθένος και την ανδρειοσύνη του τόπου του.
Ακούραστος, γνώριζε το ποτάμι σαν την παλάμη του. Μην φανταστείτε ότι είναι μια απλή κοίτη που σε βγάζει στη θάλασσα. Ατέλειωτα κανάλια και νησίδες. Περάσματα δυστυχισμένων ψυχών και απελπισίας. Το “εμείς” και το “απέναντι”. Υδάτινοι δρόμοι με βαριά κληρονομιά και ιστορία. Ας είναι.
Άπλωνες τα χέρια σου και άγγιζες τις καλαμιές που έγερναν το κορμί τους στο πέρασμα της πλάβας. Το νερό πότε μουντό και πότε γαλάζιο, ανάλογα με τα τερτίπια του ουρανού. Το “απέναντι” κοντύτερα απ΄ το “εμείς” κάποιες φορές, έτσι για να πούμε μέσα μας ότι οι άνθρωποι δεν έχουν να μοιράσουν τίποτα, “παρ΄ εξόν ένα μήλο, ένα πράσινο μήλο”.
Βρεθήκαμε στην Ευθυγράμμιση, μια ανθρώπινη παρέμβαση στο κορμί του ποταμού για της ανάγκες της πατρίδας μας είπε ο βαρκάρης. Αριστερά μας η νησίδα Σκέπη, δεξιά μας οι Τόποι και μπροστά μας, το Λιμνιό. Μετά από εκεί ευθεία μπροστά το Πέλαγος. Η συνάντηση του ποταμού με τη θάλασσα. Το γλυκό με το αλμυρό να συνθέτουν και να δημιουργούν. Η εικόνα σε φοβίζει λίγο μιας και βρίσκεσαι στη μέση του πουθενά. Μόνο νερό σκούρο χωρίς διαύγεια χωρίς στεριές και ο ουρανός ένα με τον ορίζοντα.
Κάποια στιγμή δεν αντέξαμε και του είπαμε να μας πάει στην αμμονησίδα με τα φλαμίνγκο. Θέλει λίγο χρόνο παραπάνω, μας είπε και μας έδειξε στο βάθος του ορίζοντα ένα μικρό κομμάτι γη που ξεχώρισε από τη θάλασσα. Πάνω εκεί γινόταν Παγκόσμιο Forum πουλιών. Μας πήγε τόσο κοντά που η προπέλα της Yamaha βρήκε κάτω. Πάλεψε με τα κουπιά, αλλά του ζητήσαμε να σταματήσει. "Ωραία αφού ευχαριστηθήκατε πάμε πίσω τώρα στην καλύβα μου να φάμε κάτι".
Είσοδος στην Ευθυγράμμιση ξανά και αριστερά για την νησίδα Σκέπη. H επιστροφή το ίδιο όμορφη. Η περιέργεια για τη ζωή στις καλύβες του Έβρου μεγάλη. Μην κάνετε όνειρα για κάποια αρχιτεκτονική και παράδοση. Παραπήγματα με υλικά τα γνωστά σε όλους, νοβοπάν, νάιλον, τσίγκοι, στρατζαριστό και ελλενίτ. Σε κάθε καλύβα αναρτημένη η Ελληνική παρέα με τη σημαία του Βυζαντίου. Όπως μας είπε ο βαρκάρης μας, τα καταλύματα αυτά εξυπηρετούν τους ντόπιους ψαράδες και κατά την κυνηγετική περίοδο τα νοικιάζουν στους κυνηγούς. Ο εσωτερικός τους εξοπλισμός είναι αρκετά σημαντικός. Θέρμανση με πετρελαιόσομπες, κρεβάτια, τραπέζι, καρέκλες, στοιχειώδη τρόφιμα και ότι άλλο χρειαζούμενο για μαγείρεμα και σερβίρισμα. Το WC εν τη υπαίθρω.
Ένας γείτονας ψαράς είχε πιάσει κάτι “ιταλούς” τους λένε και “πεταλούδες” και ο βαρκάρης μας του ζήτησε μερικούς για το φαγητό μας. Τους ξελέπιαζε και σπαρταρούσαν ακόμα. Τους έριξε στο τηγάνι και σε λίγο γλείφαμε τα δάχτυλα μας. Κρασί μπόλικο και κουβέντα για τη ζωή στο ποτάμι. Τα παιδιά του μεγάλωσαν τρώγοντας ψάρια και κυνήγι. Τα τελευταία χρόνια κάνει και τον ξεναγό. Δεν έβγαλε μιζέρια και μαράζι. Μας είπε όταν για πρώτη φορά κατέβηκε στη Αθήνα και τον πήγαν για μπάνιο σε κάποια παραλία της Αττικής. Εκεί είχε Αρμυρίκια και έκοψε μερικές κλάρες γιατί τον εμπόδιζαν να στρώσει την πετσέτα του, από κάτω. Ο κόσμος λοιπόν διαμαρτυρήθηκε, κάλεσε το λιμεναρχείο και τον συνέλαβαν για καταστροφή της παραθαλάσσιας βλάστησης.
- Καλά, πώς κάνετε έτσι, εμείς εκεί απάνω αυτά τα έχουμε για πέταμα.
Και έτσι τον άφησαν.
Στην επιστροφή μας έβαλε στο σπίτι του στο Μοναστηράκι. Η γυναίκα του μας περίμενε ανήσυχη. Ήταν και περασμένη η ώρα.
-"Θα πιείτε ένα σιχτίρ καφέ και πάρτε δρόμο". Η αμοιβή του με το παραπάνω. Τον ρωτήσαμε τι θα ΄θελε να του στείλουμε από την Αθήνα.
- "Εκεί στο Βύρωνα έχετε ένα καλό μαγαζί - το Jordan - με καλά φυσίγγια. Στείλτε μου μια κούτα".
Πήγαμε αλλά τέτοια δέματα δεν πάνε με το ταχυδρομείο μας είπαν.
Αργά το απόγευμα επιστρέψαμε στην Αλεξανδρούπολη.
Λουτρά Τραιανούπολης / Traianoupoli (40.865408, 26.033303)
Παρατηρητήριο πουλιών - Δάσος Δαδιάς / Birdhide - Dadia forest (41.126741, 26.226438)
Το ταξίδι μας τις επόμενες μέρες συνεχίστηκε στο Δάσος της Δαδιάς, στο Σουφλί, στο Διδυμότειχο, στον Αρδά, στον Κοκκινοπόταμο, στην Ορεστιάδα, στις Καστανιές, στα Δίκαια πλάι στο τριεθνές και στο ακριτικό Ορμένιο, απέναντι στο Βουλγαρικό Svilengrad.
Στην κεντρική πλατεία του Διδυμοτείχου, στη βάση του λόφου, όπου εντοπίζεται το βυζαντινό Διδυμότειχο, υψώνεται το λεγόμενο τζαμί Βαγιαζήτ, ένα από τα πιο μεγαλόπρεπα οθωμανικά τεμένη στον ελλαδικό χώρο. Ιδρυμένο πάνω στο δρόμο που οδηγούσε στην κύρια πύλη του κάστρου αποτέλεσε το κέντρο βάρους της οθωμανικής πόλης που αναπτύχθηκε έξω από αυτό. Σύμφωνα με παραδόσεις που ανάγονται στην εποχή του Τούρκου περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή (16ος αι.), η ανέγερση του άρχισε από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ τον Γιλντιρίμ (Κεραυνό), αλλά δεν ολοκληρώθηκε λόγω των προβλημάτων που η επέλαση των Μογγόλων στη Μικρά Ασία δημιούργησε στα εσωτερικά του κράτους του. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που υπάρχει πάνω από την κεντρική είσοδο, την ανέγερση του τεμένους παρήγγειλε ο σουλτάνος Μεχμέτ, γιος του Βαγιαζήτ. Το τέμενος εγκαινιάστηκε το Μάρτιο του 1420. Δεύτερη επιγραφή πάνω από την πλάγια είσοδο μας πληροφορεί ότι την ανοικοδόμηση ανέλαβε ο Kadi του Διδυμοτείχου Seyyid Ali, έκτισε ο Dogan bin Abdullah και μηχανικός ήταν ο Ivaz bin Bayezid. Είναι επομένως κτίσμα του Μεχμέτ Α΄ (1413-1421). Αυτό το χρονικό πλαίσιο δίνει και η δενδροχρονολόγηση (1418).
Mehmet mosque (1418) Didimoticho
Διδυμότειχο - Ερυθροπόταμος (Κόκκινος) / Didimoticho - Kokinos river
Διδυμότειχο / Didimoticho
Άρδας - Καστανιές / Ardas river - Kastanies (41.651714, 26.472823)
Ορμένιο (950km από την Αθήνα) / Ormenio (950Km from Athens)
Υ.Γ. Η επίσκεψη μας στο Ορμένιο οφείλεται σ΄ ένα συνάδελφο - που δεν είναι σήμερα κοντά μας - το Γιώργο Σκιαδαρέση. Στη δεκαετία του 1990 πήρε το τρένο από την Αθήνα και κατέβηκε εκεί. Χωρίς "ιδιαίτερο" λόγο. Έτσι το μάθαμε και αποφασίσαμε να το "δούμε"........
info: Φορέας διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς–Λευκίμης–Σουφλίου http://dadia-np.gr/
Dadia-Lefkimi-Soufli Forest National Park Website http://dadia-np.gr/
Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δέλτα Έβρου http://www.evros-delta.gr/
The Evros Delta Management Authority http://www.evros-delta.gr/
Publication: 13.1.2017