Σας παραθέτω λοιπόν, ένα κείμενο από το site http://www.arcadians.gr/ του Νίκου Ι. Κωστάρα που το βρήκα αρκετά ενημερωτικό και ενδιαφέρον:

 «Γόρτυς κώμη τα επ’ εμού, τα δε ετι αρχαιοτέρα πόλις» (Παυσανίας)
Μετά τα Μάραθα, ο περιηγητής Παυσανίας επισκέφθηκε την αρχαία Γόρτυνα, που βρίσκεται σ’ ένα βαθούλωμα κάτω από το Ατσίχολο στη δεξιά όχθη του Λούσιου ποταμού, πλαισιωμένη από τα γορτυνιακά βουνά, που ήταν κώμη, ενώ παλιότερα ήταν πόλη. Ιδιαίτερη ακμή γνώρισε στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. για ν’ ακολουθήσει ο μαρασμός της, όταν το 369 π.Χ. ιδρύθηκε η Μεγάλη Πόλις, που μετώκησαν πολλοί κάτοικοί της. Σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση, οικιστής της πόλης ήταν ο Γόρτυς, αδελφός του Αγαμήδη και γιος του Στυμφάλου, απόγονος του Αρκάδα, το γένος των Λυκαονιδών. Ήταν μια σημαντική λουτρόπολη της Πελοποννήσου με το φημισμένο Ασκληπιείο, παρενορία της Επιδαύρου. Το μεγαλύτερο αρκαδικό κέντρο λατρείας του Ασκληπιού, ευρύτερα γνωστό από τον 7ο αιώνα π.Χ. Υπήρξε σημαντική πόλη κατά τους χρόνους της κλασσικής αρχαιότητας. Ο ναός του Ασκληπιού στη Γόρτυνα εξωραΐστηκε από την πλαστική ιδιοφυΐα του φημισμένου Πάριου αρχιτέκτονα και γλύπτη Σκόπα με το λατρευτικό άγαλμα του Θεού Ασκληπιού. Τον παρουσιάζει χωρίς γένια, έφηβο, καθισμένο στο θρόνο και είχε στο αριστερό του χέρι το ραβδί, στο οποίο ήταν περιτυλιγμένο ένα φίδι – σύμβολο του Ασκληπιού – και όρθια στεκόταν η κόρη του Υγεία. «Εστί δε αυτόθι ναός Ασκληπιού και αυτός τε ου έχει πω γένεια και Υγείας άγαλμα» αναφέρει ο Παυσανίας. Οι ιεροτελεστίες του Ασκληπιού της Γόρτυνος ήσαν πανελλήνιες. Ήταν τόπος ιάσεων, τόπος πνευματικών απολαύσεων, τόπος ανατάσεως στα ουράνια. Τόσο φημισμένος ήταν ο ναός του Ασκληπιού ώστε το 335 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος έφτασε στη Γόρτυνα και έκανε θυσία στον Ασκληπιό, αφιερώνοντας το θώρακα και το δόρυ του. «Λέγουσι δε οι επιχώριοι και τάδε ως Αλέξανδρος ο Φιλίππου το θώρακα και δόρυ αναθείη τω Ασκληπιώ· και ες εμέ γε έτι ο θώραξ και του δόρατος ήν η αιχμή» γράφει ο Παυσανίας (Παυσ. Η 28,1). Αυτό φανερώνει ότι ο ναός του Ασκληπιού ήταν ξακουστός. Αλλά και η Γόρτυνα ήταν ξακουστή, αφού υπάρχει η Γόρτυνα της Κρήτης, που επί Ρωμαϊκής κυριαρχίας έγινε πρωτεύουσα της Κρήτης, ενώ ο Πλάτων τη χαρακτήρισε αποικία της «Πελοποννησιακής» και ο Φιλοποίμην κατέβηκε δυο φορές στη Γόρτυνα της Κρήτης, πολεμώντας στο πλευρό των Γορτύνιων. Επίσης, στην Αρχαία Μακεδονία υπήρξε πολιτεία Γορτυνία, στην περιοχή της Ημαθίας.

   Κατά το 194 π.Χ. η Γόρτυς προσεχώρησε στην Αχαϊκή Συμπολιτεία και τότε κόπηκαν ιδιαίτερα νομίσματά της «ΑΧΑΙΩΝ ΚΟΡΤΥΝΙΩΝ». Μέχρι τον 4ο μ.Χ. αι. μαρτυρείται η Γόρτυς ως λουτρόπολη πριν καταστραφεί οριστικά από τους Γότθους. Από τον 5ο αι. άρχισε η επικράτηση του χριστιανισμού στην Αρκαδία, που διαδέχθηκε τα λείψανα της αρχαίας θρησκείας. Τη θέση της λατρείας του Ασκληπιού διαδέχθηκε η γειτονική Μονή του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου.
  Τα λείψανα της Αρχαίας Γόρτυνος επεσήμανε ο Άγγλος περιηγητής Ληκ (9/5/1805) και ανασκαφές έχει κάνει η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή (1941-1956).
  Η Αρχαία Γόρτυς χάρισε το όνομά της στην ιστορική επαρχία της Γορτυνίας. Κατ’ αρχάς ως Γορτύνη (3/4/1833) και αργότερα ως επαρχία Γόρτυνος (9/11/1834) και μετά (1838) ως επαρχία Γορτυνίας. Τελευταία, με το νόμο Καποδίστρια (2539/97) έγινε Δήμος Γόρτυνος.