Λίμνες Μουτσάλια
The Moutsalia lakes
(40.309208, 20.917150)
Το σκεφτόμουν από καιρό. Ήταν από τις επιθυμίες που πάνω στις ζέστες του Αυγούστου μοιάζουν με φίλτρα που "κρατούν τη σκόνη" από το κλεινόν άστυ. Λίμνες Μουτσάλια. Στις Αρρένες του Γράμμου. Πάνω στα περάσματα του εμφυλίου. Χαμένες μέσα σε απέραντα δάση οξιάς. Κρυμμένες στα 1720m από την επιφάνεια της θάλασσας. Η μια μικρούλα, αλλά γεμάτη κεφαλάρια με νερό που αναβλύζει, η άλλη μεγαλύτερη πλάι στο δασικό δρόμο που συνδέει την Αετομηλίτσα με τη Γράμμουστα.
Πρώτη φορά τις επισκεφτήκαμε το 2008. Τότε το οδοιπορικό μας είχε το ανέβασμα στην κορφή 2520 της Τσούκα Πέτσικ (2521m) του Γράμμου. Θα σας το παρουσιάσουμε σε λίγο καιρό στην ενότητα (Δραστηριότητες / Activities)
Πέρασα από τη Θεσσαλονίκη και πήρα για παρέα το φίλο μου το Γιώργο τον Φούιτ. Εκεί τα καρτάσια άμα σκάει το λάστιχο λένε "έχω φούιτ" . Οπότε μου άρεσε η έκφραση και θα τον λέω Φούιτ. Δεν το ξέρει, θα το μάθει όμως όταν διαβάσει το οδοιπορικό.
Κάναμε προμήθειες σε νωπά (λουκάνικα) και φουλάραμε καύσιμα στο Άργος Ορεστικό. Περάσαμε το Νεστόριο και αφήσαμε τον Αλιάκμονα στα δεξιά μας. Μετά τον Πεύκο στη διασταύρωση για Επταχώρι και Γράμμουστα κάναμε αριστερά. Στη διαδρομή προς Πευκόφυτο στα δεξιά συναντήσαμε πινακίδα προς Αετομηλίτσα (40.339085, 20.928460). Από εκεί ξεκινάει ο δασικός χωματόδρομος, αρκετά βατός που μετά από 12Km περίπου φτάνεις στις αλπικές λίμνες Μουτσάλια. Από Θεσσαλονίκη κάναμε συνολικά 4h και 30' (253Km) . Η θέση είναι εκπληκτική για κατασκήνωση. Υπάρχει πηγή με νερό, κιόσκι των κυνηγών με τραπέζια και πάγκους σε περίπτωση βροχής, ίσκιος (τι να τον κάνεις όμως), δίκτυο μονοπατιών για τις Αρρένες και το μεγαλείο της φύσης. Οξιές, οι υγρές επιφάνειες, οι αντανακλάσεις, ο έναστρος ουρανός (όταν στο επιτρέψει), τα ακούσματα από τα αγρίμια, τα χνάρια του λύκου και της αρκούδας, οι τρίτωνες, ο Mentor και το πνεύμα των αγγέλων.
"Χτυπήσαμε" τα λουκάνικα για μεσημέρι . Αρχίσαμε τις αμπελοφιλοσοφίες και για τη χώνεψη πιάσαμε το περπάτημα στη περίμετρο της μεγάλης λίμνης. Είχε μερικούς νεαρούς ακόμα κατασκηνωτές από την Καστοριά. Στις 11το βράδυ το θερμόμετρο έδειξε +8C. Το ξέραμε, ήμασταν προετοιμασμένοι.
Για βραδινό μανιταρόσουπα.
-Πάμε να τη πέσουμε;
-Και δεν πάμε.
Χωθήκαμε στη Vango. Είχε ν΄ ανοίξει από το καλοκαίρι του 2013. Άρχισε το μπότζι μέσα μου. Άργησε να με πάρει ο ύπνος. Ο Φούιτ έκανε σαν αλυσοπρίονο. Το ίδιο μου είπε κι εκείνος το πρωί για μένα......δύο τα αλυσοπρίονα.
Ξημέρωσε 15 του Αυγούστου. Ευτυχώς είχαμε σήμα στα κινητά. Τα ευχητήρια απαραίτητα χρονιάρα μέρα. Το πρόγραμμα σήμερα έχει Γκέσο (40.3180,20.8225). Η κορφή (2163m)με το μνημείο των "νικητών". Ο καιρός βαρύς, κρύο και κατά τις 10:30 ξεκινήσαμε για Αετομηλίτσα. Η απόσταση δεν είναι μεγάλη (24Km) αλλά ο δρόμος ειδικά μετά το χωριό προς τη κορφή είναι πολύ χάλια. Νεροφαγώματα, μικρές κατολισθήσεις και λάσπη (σ΄ενα σημείο έσφιξε ο κ#λ#ς μας). Κάναμε μιάμιση ώρα να φτάσουμε. Μείναμε στο αγνάντι του ανάγλυφου των κορφών του Γράμμου (Περήφανο, Σκίρτση, Κιάφα) αρκετή ώρα για τις συνθήκες που επικρατούσαν. Αμπριά, πολυβολεία, κουτιά από πυρομαχικά, κάλυκες, βλήματα, ναρκοπέδια, πόνος, πίκρα και το βουνό να στενάζει. Κρύο , αέρας και οι πρώτες ψιχάλες μας βρήκαν στο φεύγα....στο κατέβασμα πέσαμε μέσα στη καταιγίδα. Φτάσαμε στη "βάση" μας μετά τις 13:30. Η νεαροπαρέα τα μάζευε για αναχώρηση. Κάναμε μακαρονάδα με σαλτσούλα "barilla" . Αργά το απόγευμα επισκέφτηκε το χώρο μια παρέα από τους δημιουργούς της έκδοσης της Σ.Ε "Γράμμος - Στα βήματα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας". Ο Δημήτρης , η Διαμάντω, ο Θανάσης , ο Μανώλης και μια κυρία ακόμα που ξεχνώ τ΄ όνομα της. Έγινε κουβέντα μέχρι να πέσει το σκοτάδι και να μας αφήσουν. Η βροχή έχει σταματήσει από ώρα. Ξαστέρωσε. Όμως αυτό εδώ πάνω δεν λέει και πολλά. Μπορεί σε λίγο να ξαναρχίσει. Για βραδινό πουρές με zwan. H Θερμοκρασία στις 19:00 στους +17C, στις 20:00 στους +11οC και στις 22:00 σταθερή στους +8C. Πρώτο βράδυ χωρίς άλλη παρέα από κατασκηνωτές. Μόνοι μας. Όχι, λάθος, έχουμε το Famous Grouse και φιστίκια Αιγίνης ή "σαν φιστίκι".
Τα αλυσοπρίονα δούλευαν όλη νύχτα...
Επτά η ώρα το πρωί / 07:00 am
Προς το Γκέσο / To Gesos peak (40.314598, 20.848274)
(40.326221, 20.833713)
Μνημείο του εθνικού στρατού / National army monument of civil war ( 40.317720, 20.822410)
Κοριφή Γκέσος / Gesos peak - 2163m
Από το Γκέσο. Στο μέσο το Περήφανο (2444m) και στο βάθος αριστερά η Τσούκα Πέτσικ με τη 2520 m . From Getso peak . Perifano peak (2444) and Grammos peak 2520m
Από το Γκέσο. Στα νότια οι κορυφογραμμές του Σμόλικα. / From Getso. In south the Smolikas mountain
Αετομηλίτσα / Aetomilitsa village
(40.294270, 20.914704)
Στις Αρρένες πέντε το απόγευμα / 05: 00 pm
O Mentor στα αριστερά με το ασκέρι του
Πρωί 16 Αυγούστου. Βαριά συννεφιά. Πρωινό και πλύσιμο τη λάντζα. Σήμερα έχει Γράμμουστα. Θα πάμε από το δασικό που είναι λιγότερα χιλιόμετρα. Λιγότερα μπορεί να είναι αλλά επιστρέψαμε από τον άλλο που είχαμε έρθει την πρώτη μέρα. Τα νεροφαγώματα στο όριο. Ακόμα και οι υλοτόμοι που ξέρουν σαν τη παλάμη τους τα περάσματα, απέφευγαν αυτή τη διαδρομή. Τέλος πάντων. Φτάσαμε στο χωριό μία το μεσημέρι. Κάναμε μία ώρα κι ένα τέταρτο για 27Km, από αυτά τα 17 χωμάτινα.
Όταν είχα επισκεφτεί τη Γράμμουστα το 2008 η εκκλησία ήταν ερείπια από τον εμφύλιο. Το χωριό προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια του. Τώρα βρήκαμε ξενώνες, την εκκλησία αναστηλωμένη, στρατιωτική μονάδα, ελικοδρόμιο και μια ωραία τηγανιά χοιρινού με ντομάτα και μπόλικο τσίπουρο. Έπιασε να βρέχει πάλι. Μιλάμε για καταιγίδα.
Δώσαμε ένα εικοσαρικάκι με φιλοδώριμα....
Επιστρέψαμε κατά τις 5 το απόγευμα. Η βροχή σταμάτησε αλλά το "ταβάνι" είναι βαθύ γκρίζο. Βγάλαμε τα "μονόκανα" και αρχίσαμε το κυνήγι της Famous Grouse. Πέρασε μια οικογένεια με ένα Vitara που είχαν κατασκηνώσει κοντά σε μια στάνη βορειανατολικά από εμάς. Κάναμε λίγο παρέα. Έρχονται κάθε χρόνο μας είπαν. Μπράβο Γιάννη. Αυτός, η γυναίκα του και οι δύο τους κόρες, φοιτήτριες. Σκίσαμε όλοι μαζί ένα πακέτο Linguine με σάλτσα Pesto Genovese
Τα αλυσοπρίονα το βιολί τους...
Γράμμουστα - η εκκλησία το 2008 / Grammousta - the church in 2008 (40.391397, 20.835836)
.....και σήμερα / and now.....
Στις 10 το βράδυ έβγαιναν τα τρολ / at 10 pm the trolls were out
Ξυπνήσαμε με ήλιο. Ο μήνας 17.
Πρωινό και τα σημερινά σχέδια λένε για τα μνημεία των "ηττημένων". Το ένα στο Κεφαλοχώρι και το άλλο στη Θεοτόκο. Θα φτάναμε μέχρι τη Κόνιτσα να φουλάρουμε πάλι καύσιμα. Η τετρακίνηση και τα κοντά είναι μεγάλες φαγάνες....
Αφήσαμε reserve σημείωμα για δύο άτομα στο κιόσκι.
Φτάσαμε στο Κεφαλοχώρι στις 12 το μεσημέρι. Απόσταση από τις λίμνες 47Km. Από αυτά τα 12 χωμάτινα. Κάναμε 1h και 15'. Ψάξαμε στην πλατεία τη ταβέρνα του Τάσου
"Το Σπιτικό" . Ο πατέρας του ο Αριστοτέλης που το 2008 μας δίδαξε τη γλώσσα της συμφιλίωσης είχε "φύγει". Καθίσαμε να φάμε....προβατίνα στα κάρβουνα.
Μας είπαν πως θα βρούμε το μνημείο του Δημοκρατικού Στρατού. Είναι πάνω σ΄ ένα ύψωμα που "βλέπει" το Σαραντάπορο (40.237372, 20.887677). Η στήλη με τις επιγραφές, ένα κατεστραμμένο πυροβόλο που βρέθηκε κοντά στα "Πατώματα" τοποθετημένο στη βάση της και δίπλα είναι αναστηλωμένο ένα πολυβολείο που ελέγχει το δυτικό ρου του ποταμού.
Το πέρασμα είναι πάνω σ΄ ένα λειρί που δεν έπρεπε να το διασχίσουμε με το αυτοκίνητο. Τέλος πάντων. Ξανακατεβήκαμε στο Κεφαλοχώρι και συνεχίσαμε για την Θεοτόκο και τη Κόνιτσα για καύσιμα. Στη Θεοτόκο (40.237252, 20.864959) πάνω στον οδικό άξονα υπάρχει επίσης χώρος ιδικά διαμορφωμένος και αφιερωμένος στην ίδια περίοδο του εμφυλίου και στο Δημοκρατικό Στρατό. Μας βρήκε καταιγίδα στο πήγαινε για την Κόνιτσα. Αγναντέψαμε την Αστράκα.
Φτάσαμε στις Αρρένες στις 17:30 έχοντας κάνει 140Km περίπου. Το σημείωμα του reserve ήταν στη θέση του. Ο Mentor κάθε βράδυ την ίδια ώρα περνούσε από τη κατασκήνωση. Έπινε ένα τσιπουράκι, μπορεί και δύο και την έκανε για τη στάνη. Εκείνο το βράδυ γνωρίσαμε και το Παναγιώτη. Θεσσαλονικιός, μηχανόβιος αλλά στα 70 του πια, το γύρισε στο 4Χ4. Με τη σύντροφο του κι ένα Vitara γυρίζανε τα βουνά. Αλλάξαμε τηλέφωνα. Με πήρε εκείνος. Είχε μπει και στο Horizon Levante. Να ΄σαι καλά Παναγιώτη. Το βράδυ ξαστέρωσε πάλι...... Κλείσαμε με δείπνο χορτόσουπας.
Μνημείο Δημοκρατικού Στρατού / Democratic army monument ( 40.237323, 20.887615)
Θεοτόκος - Μνημείο Δημοκρατικού Στρατού / Theotokos village - Democratic army monument
Τύμφη (Γκαμήλα) / Timfi mountain
Σάββατο 18 του Αυγούστου. Λιακάδα και των γονέων. Θα στεγνώσει και η σκηνή πριν τη μαζέψουμε. Τελευταίο αντίο στις λίμνες των Αρρένων. Μου λείπει ένα πέδιλο. Θα το πήρε κάποιο αγρίμι. Το γονιό σου. Δε τρώγονται τα πέδιλα ρεεεεεεεεεεεε.....
Είπαμε να περάσουμε κι από το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης (http://www.grammos-pes.gr/ ) (40.336667, 20.969414). Ήταν στο δρόμο μας. Μια μικρή παράκαμψη των 20Km περίπου. Στις 12:30 το μεσημέρι ήμασταν εκεί. Πετύχαμε την παρουσίαση για την ιστορία της περιοχής από τον Ραιμόνδο Αλβανό. Ρίξαμε και τα τσίπουρά μας και αναχωρήσαμε για την Σαλλονίκη στις 3 και μισή. Επιστρέψαμε από τα ίδια και μπήκαμε στη Καρατάσου στις 6 και μισή το απόγευμα. Ο Φούιτ μένει στη Μενεμένη. Με φιλοξένησαν ένα βράδυ για να μοιράσω την απόσταση της επιστροφής. Τους φίλεψα και "σαν φιστίκι" . Έτσι λένε τα φιστίκια Αιγίνης. Το βράδυ συνεχίστηκε η μελωδία των αλυσοπρίονων..... Έφυγα κατά τις 9 το πρωί της Κυριακής. Έφτασα στο κλεινόν άστυ στις 3 το μεσημέρι. Σύνολο 1800Km περίπου.
07:15πμ. / 07:15am.
07:15 πμ. / 07:15 am.
Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης http://www.grammos-pes.gr/
Οι Αρρένες στα δυτικά από το πάρκο / Arrenes mountain
Πρώτο ημίχρονο / First half
Δεύτερο ημίχρονο / second half
Υ.Γ. Η φωτογράφιση ήταν μια συνεργασία του Φούιτ και του Horizon Levante
Publication: 09.10.2018