top of page

                         Αρχαία Ελληνικά και Ρωμαικά θέατρα

                             Ancient Greek and Roman theaters

                                      Μέρος 2ο - part 2

 

  Το Horizon - Levante συνεχίζει το ταξίδι στην ιστορία παρουσιάζοντας το δεύτερο μέρος από αρχαία ελληνορωμαϊκά  θέατρα και ωδεία. θα σας ταξιδέψει στη Φιλιππούπολη (Plovdiv) της Βουλγαρίας, στην Ιεράπολη (PamukKale) και την Έφεσο (Efes) της Τουρκίας, στην Πελοπόννησο, στη Φωκίδα, στη Λήμνο και θα κλείσει το οδοιπορικό του με το θέατρο του Διονύσου στο κλεινόν άστυ.  

  Σας είχαμε αναφέρει από το πρώτο μέρος ότι στην αρχαία Ελλάδα οι παραστάσεις αρχαίου δράματος δίνονταν αρχικά σε υπαίθριους χώρους και οι θεατές κάθονταν σ΄ ένα πρανές φυσικό ή πάνω σε ξύλινες βαθμίδες. Αυτό αποτέλεσε και την αρχιτεκτονική ιδέα για τα μεγάλα πέτρινα θέατρα που άρχισαν να κτίζονται στο τέλος του 5ου αιώνα π.χ.

Plovdiv - Bulgaria 2ος αιώνας μ.Χ

Φιλιππούπολη - Βουλγαρία 2th century a.C

Συντεταγμένες (coordinates): 42.147005, 24.751112

 

Plovdiv.JPG

  Μια κατολίσθηση το 1972 στάθηκε η αφορμή να αποκαλυφθεί το ρωμαϊκό θέατρο της Φιλιππούπολης. Κτίστηκε την περίοδο των αυτοκρατόρων Τραϊανού και Αδριανού (2ο μ.Χ. αιώνα) και οι ανασκαφές που ακολούθησαν έδειξαν πως ήταν κτισμένο στη θέση ενός προγενέστερου αρχαιοελληνικού. Η κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα το ρωμαϊκό θέατρο της Φιλιππούπολης είναι αρκετά καλή. Οι εργασίες αποκατάστασης αποκάλυψαν ένα μεγάλο μέρος των κερκίδων, ενώ στο πίσω μέρος της σκηνής ορθώνονται διπλές σειρές κιονοστοιχιών με αγάλματα εποχής. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, στον χώρο του αρχαίου θεάτρου διεξάγονται ποικίλες πολιτιστικές και μουσικές εκδηλώσεις (www.ethnos.gr)

Pamukkale - Turkey 211π.Χ.

Ιεράπολη - Τουρκία  211b.C

Συντεταγμένες (coordinates): 37.927288, 29.129420

106 Ιεράπολη.JPG
109 Ιεράπολη.JPG
111 Ιεράπολη.JPG

 Κατασκευάστηκε  επί Σεπτιμίου Σεβύρου (193-211π.χ.) 2ος αιώνας μ.χ.

Tο πέτρινο αρχαίο θέατρο είναι χτισμένο ανατολικά, στο ψηλότερο σημείο. Σε σχέση με την έκταση της πόλης είναι πολύ μεγάλο. Αυτό φανερώνει πως είχε πολλούς επισκέπτες από τις θερμές πηγές. Διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, κι από τη διαμόρφωση της ορχήστρας συμπεραίνεται πως χρησιμοποιήθηκε και για θηριομαχίες. Ο τύπος του θεάτρου το χρονολογεί στους ρωμαϊκούς χρόνους, ενώ βόρεια υπάρχουν ερείπια δεύτερου ελληνιστικού θεάτρου. Ενδιαφέρουσα είναι η διακόσμηση της σκηνής του θεάτρου. Βρέθηκαν ανάγλυφα που εικονίζουν σκηνές από τον διονυσιακό κύκλο κι από τον κύκλο Απόλλωνα, Αρτέμιδας. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλές από τις σκηνές αυτές βρίσκονται σπάνια στην αρχαία εικονογραφία.

Το θέατρο στην Ιεράπολη είχε σαράντα πέντε σειρές καθισμάτων που χωρίζονται από δύο διαζώματα. Οι πρόσφατες προσπάθειες ανασυγκρότησης έχουν αποκατασταθεί το μεγαλύτερο μέρος του κοίλου, που θα μπορούσε να φιλοξενήσει περίπου 15.000 ανθρώπους. Οκτώ σκάλες χωρίζουν τις θέσεις σε εννέα κερκίδες.

(www.rizospastis.gr)

Celcuk - Efes - Turkey

Έφεσος - Τουρκία

Συντεταγμένες (coordinates): 37.941012, 27.342615

070 Έφεσσος.JPG
067 Έφεσσος.JPG
069 Έφεσσος.JPG

  Το αρχαίο θέατρο στην Εφεσο χτίστηκε στην εποχή του Λυσίμαχου και περνά διάφορες οικοδομικές φάσεις. Η σκηνή είναι ασυνήθιστα μεγάλη από τα πρώτα ελληνιστικά χρόνια. Αλλάζει στον 1ο π.Χ. αιώνα και ξαναχτίζεται από τον 1ο - 2ο μ.Χ. αιώνα. Παίρνει τελική μορφή και το κοίλο για τους θεατές, με τρία διαζώματα κι έντεκα κερκίδες στο κάτω και μεσαίο διάζωμα και είκοσι δύο πάνω. Χωρούσε τριάντα χιλιάδες θεατές. (www.rizospastis.gr)

Ηφαιστία - Λήμνος  6ος αιώνας π.Χ

Hifestia - Limnos island  6th century b.C

Ηφαιστία 2.jpg
Ηφαιστία 3.jpg
image.jpg

     Αεροφωτογραφία - http://odysseus.culture.gr

  Το σημαντικότερο μνημείο της αρχαίας πόλης της Ηφαιστίας που συνδέεται άμεσα με την εγκατάσταση των Αθηναίων στο νησί. Το κοίλο του χτίστηκε στην ημιβραχώδη πλαγιά ενός λόφου, πάνω σε προγενέστερα ιερά του 7ου - 6ου αι. π.Χ. Τα βασικά στοιχεία του είναι η ορχήστρα, η σκηνή, το κοίλο και οι πάροδοι. Η ανέγερσή του περιλαμβάνει πέντε οικοδομικές φάσεις. Στην αρχαιότερη, στο τέλος της κλασικής περιόδου, ανήκουν οι δέκα πρώτες σειρές εδωλίων από πωρόλιθο, η κυκλική ορχήστρα, η ορθογώνια σκηνή και το σύστημα αγωγών απορροής υδάτων από πωρόλιθο. Στη δεύτερη φάση, στην ελληνιστική περίοδο, χτίστηκε το επιθέατρο και οι αναλημματικοί τοίχοι των παρόδων. Στην τρίτη, επίσης ελληνιστικής περιόδου, χρονολογούνται οι τοίχοι αντιστήριξης των περιμετρικών τοίχων. Στην ρωμαϊκή περίοδο διευρύνθηκε το σκηνικό οικοδόμημα σε βάρος της ορχήστρας, με την προσθήκη του προσκηνίου, έγιναν τα παρασκήνια, επιδιορθώθηκε το κοίλο και αντικαταστάθηκε ο παλιός αγωγός. Το δάπεδο της ορχήστρας επενδύθηκε με ασβεστολιθικές πλάκες. Τέλος, στην τελευταία φάση, νότια του θεάτρου, χτίστηκαν μνημειακά οικοδομήματα δίπλα στους αναλημματικούςτοίχους των παρόδων.

Κόρινθος - Πελοπόννησος 5ος αιώνας π.Χ.

Korinth - Peloponnese 5th century b.C.

Συντεταγμένες (coordinates): 37.906362, 22.878049

DSCN0140.JPG
DSCN0143.JPG

Το θέατρο βρίσκεται στο ΒΔ τμήμα της αγοράς της αρχαίας Κορίνθου και βόρεια του ρωμαϊκού ωδείου. Το θέατρο της ανοικοδομήθηκε στα ίχνη ενός παλαιότερου, που η πρώτη του οικοδομική φάση ανήκει στα τέλη του 5ου αι. Κατά την πρώιμη ελληνιστική περίοδο το κοίλο του επεκτάθηκε και η χωρητικότητά του υπολογίζεται ότι έφθασε στους 18.000 περίπου θεατές. Το θέατρο έχει συνολικά οκτώ κατασκευαστικές φάσεις.

Το Ωδείο κατασκευάστηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ. στην ρωμαϊκή αυτοκρατορική αποικία της Κορίνθου, για να φιλοξενεί Μουσικούς και ρητορικούς αγώνες. Η χωρητικότητά του άγγιζε τα 3.000 άτομα. Ανακαινίστηκε στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ., πιθανόν με χρήματα του περίφημου ευεργέτη και φιλοσόφου Ηρώδη του Αττικού, ενώ τον 3ο αιώνα μ.Χ. μετατράπηκε σε αρένα για θηριομαχίες. Καταστράφηκε και εγκαταλείφθηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ.

(http://odysseus.culture.gr)

DSCN0138.JPG

Μεγαλόπολη - Αρκαδία/Πελοπόννησος 370 π.Χ.

Megalopolis - Arcadia/Peloponnese 370 b.C.

Συντεταγμένες (coordinates):37.410650, 22.128952
 

img403.jpg

photo 1992

Μεγαλόπολη 3.jpg

photo 2015

Μεγαλόπολη 1.jpg
MEGALOPOLI-30.jpg

Κλειδωμένος ο χώρος αλλά ξύλα για το χειμώνα.....έχουμε λέμε.                          αεροφωτογραφία:(www.mythicalpeloponnese.gr)

 Το αρχαίο θέατρο της Μεγαλόπολης βρίσκεται εντός του αρχαιολογικού χώρου της Μεγάλης Πόλεως, μιας από τις λαμπρότερες, αλλά δυστυχώς και πιο βραχύβιες, πόλεις της Αρκαδίας. Ήταν το μεγαλύτερο θέατρο της εποχής του, χωρητικότητας 20.000 ατόμων περίπου, και εκτός από θεατρικές παραστάσεις φιλοξενούσε επίσης τις συγκεντρώσεις των αντιπροσώπων των 40 αρκαδικών πόλεων που ήταν συνοικισμένες στη Μεγαλόπολη. Το θέατρο κατασκευάστηκε από τον Αργείτη Πολύκλειτο περί το 370 π.Χ. Το κοίλο του είχε διάμετρο 145 μ. και περιλάμβανε δύο διαζώματα, με 17 σειρές εδωλίων στο ανώτερο τμήμα του και 20 σειρές στα δύο κατώτερα. Η ορχήστρα του είχε διάμετρο 30 μ. περίπου. Περί τα τέλη του 19ου αιώνα ήλθαν στο φως η ορχήστρα, το προσκήνιο, μέρος της προεδρίας, μέρος των λίθινων κερκίδων, τα αναλήμματα των παρόδων και τα θεμέλια της σκηνοθήκης. Εκτός από το μέγεθός του, το θέατρο αυτό μπορούσε να παινευτεί και για την εξαιρετική ακουστική του.

Ο λόγος για τον οποίο κατασκευάστηκε τόσο μεγάλο ήταν διότι, εκτός από θεατρικές παραστάσεις, φιλοξενούσε επίσης συγκεντρώσεις πολιτικού χαρακτήρα ανάμεσα στις 40 αρκαδικές πόλεις που ήταν συνοικισμένες στη Μεγαλόπολη, στις οποίες μπορούσαν να παρευρεθούν και όσοι πολίτες επιθυμούσαν . Για τις θεατρικές παραστάσεις υπήρχε μία ξύλινη σκηνή με τροχούς, η οποία φυλασσόταν στη σκηνοθήκη και συρόταν στο θέατρο όποτε χρειαζόταν. Η μεγάλη ακμή του τοποθετείται περί τον 3ο αιώνα π.Χ., και ταυτίζεται με την περίοδο ακμής της Μεγάλης Πόλεως. Το θέατρο άρχισε να έρχεται σιγά σιγά στο φως στα τέλη του 19ου αιώνα. Κατά τα έτη 1890-1891 το Βρετανικό Ινστιτούτο ξεκίνησε ανασκαφές στην περιοχή, οι οποίες αποκάλυψαν το προσκήνιο, την ορχήστρα, μέρος της προεδρίας, τα αναλήμματα των παρόδων, τα θεμέλια της σκηνοθήκης και τα χαμηλότερα λίθινα εδώλια. Σήμερα εξακολουθούν να πραγματοποιούνται έρευνες στο χώρο του Θερσιλείου Βουλευτηρίου, και αναμένονται νεώτερα πορίσματα. Το αρχαίο θέατρο της Μεγαλόπολης είναι ενταγμένο σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την UNESCO. Σκοπός είναι να πραγματοποιηθούν οι κατάλληλες αναστηλωτικές εργασίες, που θα αναδείξουν περεταίρω τη σπουδαιότητα του αρχαίου αυτού μνημείου. (www.mythicalpeloponnese.gr)

Μαντινεία - Αρκαδία/Πελοπόννησος 4ος αιώνας π.Χ.

Mantinia - Arcadia/Peloponnese 4th century b.C

Συντεταγμένες (coordinates): 37.618292, 22.391714

Θέατρο Μαντινείας.jpg

Ο χώρος ήταν κλειδωμένος και δεν κάναμε "ταρζανιές".                                      φωτογραφία : art-hellas.blogspot.gr

Μαντινεία.jpg

1. Λόφος Γκορτζούλι/hill Gortzouli

 

2. Αρχαίο Θέατρο/Ancient theater

Πρόκειται για μικρό, σχετικά, θέατρο, του οποίου η χωρητικότητα υπολογίζεται σε 6.200 θεατές. Το κοίλο με τις θέσεις των θεατών εδράζεται σε τεχνητή επίχωση πάνω στο φυσικό επίπεδο έδαφος, η οποία συγκρατείται από ισχυρό ανάλημμα ημικυκλικού σχήματος και διαμέτρου 66,3 μ. Η εξωτερική παρειά του ισχυρού αυτού αναλήμματος είναι κτισμένη από λιθοπλίνθους κατά το πολυγωνικό σύστημα, τεχνικό στοιχείο που θα επέτρεπε να τοποθετήσουμε χρονικά την ίδρυση του μνημείου το νωρίτερο στον 4ο αι. π.Χ. Το ανάλημμα του κοίλου ήταν προσιτό από έξω, αφού σώζονται σε αυτό κλίμακες ανόδου, που επέτρεπαν την είσοδο των θεατών απευθείας στο άνω διάζωμα. Υπολογίζεται ότι το κοίλο διέθετε στην τελική μορφή του 32 σειρές εδωλίων. Σήμερα σώζονται μόνο οι κατώτερες σειρές, οι οποίες χωρίζονται, με οκτώ κλίμακες, σε οκτώ κερκίδες. Για την κατασκευή των καθισμάτων των θεατών χρησιμοποιήθηκε ντόπιος ασβεστόλιθος αλλά και λευκό μάρμαρο. Η ορχήστρα, που προοριζόταν για τα δρώμενα, αποτελεί τμήμα κύκλου και έχει ακτίνα 10,85 μ. Πίσω από την ορχήστρα και ανατολικά του κοίλου έχουν έλθει στο φως αρχιτεκτονικά λείψανα της σκηνής του μνημείου.

The Mantineia theatre is situated at the agora, i.e. the place gathering all political, religious, cultural and social activity of the ancient city. Pausanias, the traveller and geographer, makes an implicit reference (8, 9, 2), when he writes: "I've also seen a temple of Hera near the theatre". [gr.: «Είδα και της Ήρας ναό κοντά στο θέατρο»]. Indeed, the theatre defines the west end of the agora; the remains of the temple dedicated to Hera are visible at its south-west corner and further to the south are the remains of a second temple, perhaps dedicated to Zeus Saviour ("Dias Sotir"). Our knowledge about the monument is based on French excavations of the nineteenth century, which brought to light the scene, the orchestra and several lower tiers of the cavea. It is still impossible to date it safely due to lack of systematic research and insufficient study. According to indications, however, the first building phase of the monument correlates with the reconstruction of the city after 370 BC, and it acquired its final form during the Imperial period.
This is a relatively small theatre, with an estimated capacity of 6,200 seats. The cavea is raised upon an artificial fill on flat ground, retained by a sturdy semi-circular wall, 66.3m in diameter, built externally of blocks according to the polygonal system; this technical element allows the temporary dating of erection in the fourth century BC at the earliest. The support of the cavea was accessible from the outside, as proved by the preserved staircases giving spectators direct access to the upper section. According to estimates, the cavea in its final form comprised 32 rows of seats. Today, the lower benches preserved are divided into eight cunei by eight staircases. The material used for spectator seats was local limestone, alternating with white marble. The acting area of the orchestra is inscribed within a circle with a 10.85m diameter. Architectural remains of the scene came to light behind the orchestra, on the east side of the cavea.
The theatre was uncovered during the Mantineia excavations undertaken by the French Archaeological School in the nineteenth century. Systematic research and study will provide satisfactory information as to the date of erection, the monument's evolution through the centuries, its exact architectural form and use in relation to the historical development of ancient Mantineia.

Author

Anna-Vasiliki Karapanagiotou, archaeologist

(http://odysseus.culture.gr)

Ορχομενός - Αρκαδία/Πελοπόννησος 3ος αιώνας π.Χ.

Orchomenos - Arcadia/Peloponnese 3th century b.C.

Συντεταγμένες (coordinates): 37.724482, 22.315341

_DSC5694.jpg

photo 2015

_DSC5692.jpg
_DSC5698.jpg
_DSC5697.jpg

photos 2015

_DSC5706.jpg
_DSC5712.jpg

Το οροπέδιο της Κανδίλας / the plateau of Kandilas                          Το Λεβίδι κάτω από το Μαίναλο/the village Levidi

 

Ο αρχαιολογικός χώρος ήταν κλειδωμένος, αλλά εδώ κάναμε "ταρζανιές"

ORHOMENOS-THEATRE-GG-3.jpg

Tο αρχαίο θέατρο είναι χωρητικότητας περίπου 4.000 ατόμων, χτισμένο κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, τον 3ο αιώνα π.Χ. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 800μ και προσέφερε μοναδική θέα. Χρησιμοποιούνταν τόσο για θεατρικές παραστάσεις, όσο και για αγώνες προς τιμήν του θεού Διονύσου. Ενδιαφέρον είναι το ότι το θέατρο αυτό, καθώς ήταν χτισμένο σε μεγάλη κλίση, διέθετε σύστημα αποστράγγισης των όμβριων υδάτων, το οποίο αποτελούνταν από επιμέρους λίθινους αγωγούς απορροής. (www.mythicalpeloponnese.gr)

Δελφοί - Φωκίδα/Στεραιά Ελλάδα 4ος αιώνας π.Χ.

Delphi - Fokida 4th century b.C.

Συντεταγμένες (coordinates): 38.480173, 22.500196

1979 α.jpg
δελφοί 1997 α.jpg
δελφοί 2004 α.jpg

photos 1979 - 1997 - 2004

  Το θέατρο των Δελφών είναι ένα από τα λίγα θέατρα της αρχαίας Ελλάδας, για το οποίο γνωρίζουμε τόσο την ακριβή χρονολόγηση όσο και τις μορφές που είχε στη διάρκεια των αιώνων, το συνολικό του σχέδιο και την όψη του κοίλου. Βρίσκεται μέσα στο ιερό του Απόλλωνα, στη βορειοδυτική γωνία και στη συνέχεια του περιβόλου του. Στην αρχαιότητα φιλοξενούσε τους αγώνες φωνητικής και ενόργανης μουσικής, που διεξάγονταν στο πλαίσιο των Πυθίων και άλλων θρησκευτικών εορτών και τελετουργιών, των οποίων η σημασία προσδίδει στο μνημείο πνευματική και καλλιτεχνική αξία ισότιμη με την αθλητική ιδέα που συμβολίζει το αρχαίο στάδιο της Ολυμπίας. Η μορφή του πρώτου θεάτρου, που κατασκευάσθηκε στο χώρο, δεν μας είναι γνωστή. Είναι πιθανό ότι οι θεατές κάθονταν σε ξύλινα καθίσματα ή απ' ευθείας στο έδαφος. Αργότερα, τον 4ο αι. π.Χ., κτίσθηκε το πρώτο πέτρινο θέατρο και ακολούθησαν πολλές επισκευές του. Τη σημερινή του μορφή, με τη λιθόστρωτη ορχήστρα, τα λίθινα εδώλια και τη σκηνή, έλαβε κατά τους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους, το 160/159 π.Χ., όταν ο Ευμένης Β΄ της Περγάμου χρηματοδότησε τις κατασκευαστικές και επισκευαστικές εργασίες που έγιναν στο μνημείο.
Το κοίλο του θεάτρου διαμορφώθηκε εν μέρει στο φυσικό έδαφος (στα βόρεια και δυτικά) και εν μέρει σε τεχνητή επίχωση (στα νότια και ανατολικά). Διαιρείται με το διάζωμα σε δύο ζώνες, από τις οποίες η ανώτερη έχει 8 σειρές εδωλίων και η κατώτερη 27. Οι δύο ζώνες χωρίζονται με ακτινωτές κλίμακες, σε έξι κερκίδες η επάνω και σε επτά η κάτω, συνολικής χωρητικότητας 5.000 θεατών. Η πεταλοειδής ορχήστρα πλαισιώνεται από αποχετευτικό αγωγό, ενώ το πλακόστρωτο δάπεδό της και το θωράκιο προς την πλευρά του κοίλου ανήκουν στους ρωμαϊκούς χρόνους. Στους τοίχους των παρόδων είναι εντοιχισμένες απελευθερωτικές επιγραφές, το κείμενο των οποίων, όμως, έχει χαθεί λόγω της φθοράς που έχει υποστεί η επιφάνεια των λιθοπλίνθων. Από τη σκηνή σώζονται μόνο τα θεμέλια. Φαίνεται ότι χωριζόταν σε δύο μέρη, το προσκήνιο και την κυρίως σκηνή. Τον 1ο αι. μ.Χ. η πρόσοψη του προσκηνίου διακοσμήθηκε με ζωφόρο, στην οποία απεικονίζονταν οι άθλοι του Ηρακλή.( odysseus.culture.gr)

Θέατρο Διονύσου - Αθήνα 4ος αιώνας π.Χ.

Theatre of Dionysus Athens  4th century b.C.

Συντεταγμένες (coordinates):  37.970271, 23.727806

img018.jpg

photo 1996

  Στο ανατολικό τμήμα της νότιας πλευράς της Ακρόπολης δεσπόζουν τα ερείπια του Διονυσιακού Θεάτρου, ακριβώς βόρεια από το Ιερό του Διονύσου. Το μεγαλύτερο μέρος των καταλοίπων που διατηρούνται σήμερα ανήκει στη μνημειακή διαμόρφωση του θεάτρου από τον άρχοντα της Αθήνας Λυκούργο, στο δεύτερο μισό του 4ου αι. π.Χ. Ο πυρήνας όμως του θεάτρου ανάγεται στον 6ο αι. π.Χ.
Στο Ιερό του Διονύσου στη Νότια Κλιτύ της Ακρόπολης λατρευόταν ο Διόνυσος ως Ελευθερεύς επειδή η λατρεία του είχε εισαχθεί στην Αθήνα από τις Ελευθερές της Βοιωτίας, από τον Πεισίστρατο και τους γιούς του, στο β' μισό του 6ου αι. π.Χ. Σ' αυτό γιορτάζονταν κάθε χρόνο κατά τον μήνα Ελαφηβολιώνα, στα τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου, τα Μεγάλα ή εν Άστει Διονύσια, η λαμπρότερη γιορτή προς τιμήν του θεού. Εκείνη την εποχή ανεγέρθηκε ο αρχαϊκός ναός του Διονύσου, ενώ λίγο βορειότερα από αυτόν, στην πλαγιά του λόφου και σε επίπεδο περίπου τριών μέτρων υψηλότερα, ισοπεδώθηκε ένας κυκλικός χώρος στον οποίο τελούνταν τα λατρευτικά δρώμενα προς τιμήν του θεού. Τις τελετές αυτές παρακολουθούσαν οι θεατές καθισμένοι στο πρανές του λόφου, στο οποίο λίγο καιρό αργότερα τοποθετήθηκαν ξύλινα καθίσματα. Ο κυκλικός αυτός χώρος, διαμορφωμένος από πατημένο χώμα, είχε διάμετρο 25μ. περίπου και αποτέλεσε την πρώτη «ορχήστρα» (από το ρήμα ορχούμαι = χορεύω) του μετέπειτα θεάτρου. Από τον κύκλιο διθυραμβικό χορό των λατρευτών του Διονύσου γεννήθηκε η τραγωδία.
Η θεατρική κατασκευή του 5ου αι. π.Χ. πρέπει να ήταν απλή, η ακριβής όμως μορφή της δεν έχει διευκρινισθεί πλήρως. Τα καθίσματα του κοίλου σταδιακά αντικαταστάθηκαν από λίθινα, ενώ για πρώτη φορά κατασκευάστηκαν κλίμακες που διαιρούσαν το κοίλο σε κερκίδες και οριοθετήθηκαν οι πάροδοι του θεάτρου. Κατασκευάστηκε επίσης μία σταθερή λίθινη σκηνή, η οποία αποτελείτο το πιθανότερο από ένα απλό ορθογώνιο κτίσμα. Η σκηνή ήταν το μέρος εκείνο του θεάτρου που υπέστη τις περισσότερες αλλαγές στο πέρασμα του χρόνου, οι απόψεις όμως των μελετητών σχετικά με την ακριβή μορφή της σε κάθε χρονική φάση διαφέρουν.
Κατά την περίοδο του άρχοντα Λυκούργου, στο β' μισό του 4ου αι. π.Χ., το κοίλο του θεάτρου κατασκευάστηκε εξολοκλήρου λίθινο και επεκτάθηκε μέχρι τη ρίζα του Ιερού Βράχου, ενσωματώνοντας το τμήμα του Περιπάτου, του περιμετρικού δρόμου της Ακρόπολης, που διερχόταν πάνω από το αρχικό κοίλο, και μετατρέποντάς το σε διάζωμα. Το τμήμα του κοίλου πάνω από αυτό το διάζωμα αποτέλεσε το λεγόμενο Επιθέατρο. Υπολογίζεται ότι σε αυτή την περίοδο το θέατρο χωρούσε περίπου 15000-16000 θεατές. Στην πρώτη σειρά καθισμάτων, τη λεγόμενη προεδρία, υπήρχαν 67 μαρμάρινοι θρόνοι, ο καθένας από τους οποίους έφερε χαραγμένο το όνομα του επίσημου προσώπου για το οποίο προοριζόταν. Ο θρόνος του ιερέα του Διονύσου Ελευθερέως βρισκόταν στο μέσον της σειράς. Η σκηνή ήταν κατά την πιθανότερη άποψη ένα ορθογώνιο κτίσμα που εκτεινόταν σε όλο το εύρος της ορχήστρας, με δύο προεξέχοντες χώρους στα άκρα, τα «παρασκήνια». Κατά την περίοδο αυτή έγιναν περισσότερο ευδιάκριτα τα όρια μεταξύ του θεάτρου και του τεμένους του Διονύσου, με την κατασκευή ενός περιβόλου που περιέκλειε το ιερό. Κατά την ελληνιστική περίοδο σημαντικές αλλαγές πρέπει να πραγματοποιήθηκαν μόνο στη σκηνή του θεάτρου, η οποία όμως απέκτησε ιδιαίτερα μνημειακή μορφή κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους. ( odysseus.culture.gr)

Μερικές πληροφορίες:

Όταν επισκεφτήκαμε το 1992 τους αρχαιολογικούς χώρους της Μεγαλόπολης και του Ορχομενού ήταν όλα ένα "ξέφραγο αμπέλι". Μπορούσαμε να σεργιανάμε ανάμεσα στα αρχαία ευρήματα και στις κερκίδες των θεάτρων χωρίς περιφράξεις και απαγορεύεται. Το Πάσχα του 2015 που ξαναπήγαμε τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά. Τα πάντα περιφραγμένα με συρματοπλέγματα, αλλά κλειδωμένα. Κλειδωμένος ήταν και ο αρχαιολογικός χώρος της Μαντινείας. Τέλος πάντων. Ακόμα να σας πούμε ότι το 2005 το θέατρο της Ηφαιστίας δεν είχε παραδοθεί στο κοινό και το φωτογραφίσαμε από μακριά. Τέλος το ρωμαϊκό ωδείο και το θέατρο στην αρχαία Κόρινθο ήταν πνιγμένα στα ξερόχορτα του  Μαΐου.
Το αφιέρωμα αυτό στα αρχαία θέατρα και ωδεία θα προσέξατε ότι κλείνει με το θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα - φωτογραφημένο το 1996 πολύ πριν κατασκευαστεί το νέο μουσείο της ακρόπολης - που ήταν και το πρώτο της πόλης άστεως της εποχής εκείνης......

 

Δημοσίευση - Publication:27.9.2015

bottom of page